De moderne controller
Navigator voor de organisatie
Het kritisch geweten van een organisatie. Het benodigde tegengas. En een rasstrateeg. Zomaar een greep uit de karaktereigenschappen van de controller. Maar de functie verandert continu door maatschappelijke ontwikkelingen als digitalisering, informatisering en nieuwe wetgeving. Nieuwe skills ontplooien is onvermijdelijk, stelt Marjolein van Scheppingen, controller binnen het sociaal domein bij Weener XL. Dat is het werk- en ontwikkelbedrijf van de gemeente ’s-Hertogenbosch. Laat je inspireren door haar visie op het metier.
Een controller is de regisseur van de informatiestromen in en rond een bedrijf of organisatie. De relevante data daaruit filteren en inzetten om de organisatie efficiënter en effectiever te laten werken, is de kern van het controllersvak.
Beleid maken is één ding, als controller moet je ook kunnen zorgen dat het geïmplementeerd wordt. – Marjolein van Scheppingen, controller bij Weener XL.
Beleid maken en invoeren
Na controllerfuncties bij onder meer de gemeente Eindhoven en de provincie Noord-Brabant, kwam Marjolein via Geerts & Partners bij Weener XL in ’s-Hertogenbosch terecht. Weener XL biedt werkgelegenheid aan mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Werk en participatie staat voorop bij het werk- en ontwikkelbedrijf, dat ook voorziet in (aanvullend) inkomen. De doelstelling van het bedrijf sluit aan bij haar visie. “Het is motiverend om te werken voor een organisatie die uiteindelijk als doel heeft om mensen verder te helpen.”
Als controller waarborgt Marjolein de informatievergaring en -verwerking. “Ik toets de informatie op kwaliteit, betrouwbaarheid en relevantie. Ik put uit financiële en niet-financiële informatie. Die kennis zet ik in ten behoeve van de bedrijfsvoering. Ik ben de spin in het web tussen directie, management en staffuncties zoals financieel adviseurs en hr. Maar ik ben ook betrokken bij collega’s op de vloer. Beleid maken is één ding: als controller moet je ook kunnen zorgen dat het geïmplementeerd wordt.”
Een voorbeeld:
Uit onderzoek (2017) blijkt dat zes procent van de inwoners die in de WW terechtkomt, in de bijstand eindigt. Marjolein: “Nu we te maken hebben met een crisis, loopt het aantal mensen in de WW en dus in de bijstand op. We ontvangen daardoor meer mensen aan de ‘poort’ van Weener XL. En dat heeft budgettaire consequenties omdat er meer mensen begeleid moeten worden naar werk. Ik leg die informatie naast de cijfers van het UWV en naast vergelijkbare situaties uit het verleden. Daar richten wij vervolgens het bedrijf op in.”
Ontwikkeling van het controllersvak
Boekhouder, administratief medewerker, financieel adviseur, manager bedrijfsvoering en CFO. Geen enkele vaktitel evolueerde zo vaak als die van de controller. Dat geldt ook voor de inhoud van het vak. “De controller van nu is niet meer uitsluitend bezig met het verzamelen van cijfers en het maken van rapportages. Een groot deel daarvan is geautomatiseerd. Daarmee vervalt een deel van de oorspronkelijke taken.”
Een controller bepaalt de koers en stuurt bij wanneer nodig. Zie het als een navigator op een schip. Het roer is in handen van de directeur, maar de controller bepaalt de richting. – Marjolein van Scheppingen
Toenemende complexiteit
Het gevolg van die automatisering? “Twee grote veranderingen in de samenleving hebben invloed op dit vak”, vertelt Marjolein. “Door social media en big data is er meer informatie beschikbaar dan vroeger. En als controller heb je daar geen monopolie meer op: de info is voor iedereen toegankelijk. Daarnaast liggen overheidsorganisaties steeds meer onder een vergrootglas. Omdat die gefinancierd worden door publiek geld en rechten hebben die geen andere organisatie heeft.”
Dit alles vraagt om discretie van controllers. “De complexiteit van de functie neemt toe. Welke informatie is betrouwbaar? Wat is relevant? En hoe ga ik daar gepast mee om? Zo weten we bijvoorbeeld steeds meer van de situatie van inwoners die in de bijstand zitten, maar hebben we aan de andere kant ook te maken met privacywetten zoals de AVG.”
Vaardigheden van de moderne controller
“In de interpretatie van nieuwe wetgeving en informatie is in de toekomst een belangrijke rol voor de controller weggelegd. De toegevoegde waarde zit niet meer in het maken van rapportages en jaarrekeningen. Maar in het kunnen bepalen en vervolgens implementeren van het beleid dat je op die berekeningen baseert.
Daarvoor moet je contact hebben met alle lagen van de organisatie. Je moet weten hoe praktische processen in elkaar zitten om het te kunnen veranderen wanneer nodig. Softskills als persoonlijk leiderschap zijn daarvoor van belang. En bijvoorbeeld kennis van verander- en risicomanagement.”
“De grootste misvatting over mijn vak is dat controllers alleen van de cijfers zijn. De moderne controller bezit een grote koffer aan vaardigheden. Je hebt een overkoepelende rol en een breed instrumentarium om het verworven inzicht in praktijk te brengen. Dat maakt het een fascinerend en uitdagend vak.”
