‘Innovatie komt tot leven als je breder durft te kijken, kerntaken van randzaken onderscheidt en samenspraak realiseert’

Axel Roes

Sociaaldomeinexpert Axel Roes springt vanuit Geerts & Partners bij in organisaties waar extra capaciteit gevraagd wordt en vervult hier de rol van beleidsinhoudelijke adviseur. Wat hem opvalt? Organisaties in het sociaal domein kunnen strategischer en innovatiegerichter werken. “Tactisch-operationeel beleidswerk is nodig, zeker. Maar de samenleving verandert. We moeten meebewegen en tegensturen. Het is tijd om de oogkleppen af te zetten, ons werk op een nieuwe manier aan te vliegen en strategisch denkwerk te democratiseren.”

Nieuwe manier van denken

Axel: “Het belang van de burger voorop. Elke professional die werkzaam is in het sociaal domein weet dat je inspanningen zich uiteindelijk moeten uitbetalen voor de inwoners zelf. Of het nu gaat om de Wmo, jeugdbeleid of de Participatiewet: wij zorgen samen dat mensen de draad weer kunnen oppakken en daardoor zo zelfstandig mogelijk functionerend in de samenleving staan. Daar zit de grote gemene deler.

Maar: we worden voor een groot deel door onze dagelijkse routinewerkzaamheden opgeslokt. En we durven onvoldoende te kijken of het ook anders of slimmer kan. Dit leidt er vaak toe dat organisaties niet lekker lopen, mensen overwerkt raken, personeelskrapte toeneemt en de inwoner zélf er uiteindelijk minder goed vanaf komt dan nodig. Een nieuwe manier van kijken en werken? Essentieel.

Nee zeggen

Als vakmensen in het sociaal domein hebben we de neiging ons te verliezen in de waan van de dag. Onze to-dolijsten lopen over. Nee zeggen? Keuzes maken en kijken waar het slimmer kan? Dat vinden we moeilijk. Dit betekent dat we vaak zo druk bezig zijn met alledaagse bezigheden en taken dat onze blikken telkens met name gericht zijn op de éérstvolgende stap, waarbij we het einddoel uit het oog verliezen. Wanneer we de pauzeknop weten te vinden, kunnen we pas echt uitzoomen.

Strategisch sturen vergt skills. Maar vooral: een open blik!

En ja: personeelsuitstroom in het sociaal domein is al een aantal jaren een hoofdpijndossier. Mensen vinden inhoudelijk te weinig diepgang, omdat de kerntaken overschaduwd worden door te veel extra werk en randzaken. Hierdoor vertrekken ze. Dit is een alarmerende trend, die ik zelf helaas vaker terugzie. Geeft de gemeente in het sociaal domein vaak genoeg taken door die beter bij de rijksoverheid of zorgkantoren passen? Verwijst het wijkteam (waar het kan) door naar specialistische hulp? Wordt er genoeg geïnvesteerd in initiatieven die zelfredzaamheid en omgevings- en burgerhulp faciliteren?

Als we ons die nieuwe blik toe-eigenen, de burger laten meedenken en nee durven te zeggen, geven we onszelf de ruimte om te zien welke taak nou precies bij wie hoort. Doe je dat niet? Dan loop je mogelijkheden voor innovatie mis.

Denkkracht

Ik zie de overdaad aan taken in combinatie met een tunnelvisie terug in alle lagen van het sociale bestel. Dat leidt er ook toe dat management en beleidsmakers blijven vasthouden aan bestaande routines, zich niet kunnen losweken van de vergadertafel en zo onvoldoende luisteren en kijken naar ideeën op de werkvloer en in de buitenwereld.

En als ervaren rot binnen het gemeentelijke ecosysteem weet ik zelf ook: die stap naar achter zetten, is nou eenmaal niet altijd een eenvoudige optie. Maar hoe langer we wachten met die verbredende blik, hoe moeilijker het wordt om innovatie- en denkkracht écht te laten werken voor onze organisaties.

Wie zich enkel richt op de waan van de dag, ziet niet dat innovatie continu plaatsvindt en dat het vaak een stuk effectiever of beter kan.

Gebiedsgericht en integraal

‘Opkijken’ van waarmee je bezig bent, zorgt dat je integraal en gebiedsgericht aan de slag kunt en verder innoveert. Waarom zou een stedenbouwkundige projectgroep bijvoorbeeld geen verhaal gaan halen bij jeugdwerkers om van meet af aan de ideeën en wensen van jongeren te incorporeren in een beleidsvoorstel of bij de invulling van het bestemmingsplan? Waarom denken we in buurten niet vaker aan een breed samengesteld team met verregaande bevoegdheden om efficiënter oplossingen te bieden?

Wanneer je de vertaalslag durft te maken naar een bredere manier van kijken, ga je denkkracht democratiseren. Echte innovatie gebeurt namelijk niet op papier en achter gesloten deuren. Haal je innovatievermogen en vernieuwing uit de standaard overlegsfeer, dan maak je gebruik van wat je als organisatie in huis hebt en zorg je dat je beleid aansluit bij wat er daadwerkelijk speelt.

Durf voor die frisse wind te kiezen! Een nieuwe manier van werken is in het begin wat oncomfortabel en kost tijd, maar geloof mij: we gaan er allemaal de vruchten van plukken. Van burger tot beleidsmaker en van uitvoerder tot bestuurder.”

Meer weten over Axels expertiseblik op strategisch innoveren in het sociaal domein? We praten graag met je verder.