Iedereen op de juiste plek bij een gemeentelijke herindeling

Wnra & Woo

Ambtenaren hebben dezelfde rechtspositie als werknemers in het bedrijfsleven. Maar, dat was niet altijd zo. Daar zorgde de Wnra (Wet normalisering rechtspositie ambtenaren) voor op 1 januari 2020. Voor werknemers zelf is de wet sympathiek. Want met deze nieuwe wet werd ook de Woo (Wet overgang van onderneming) van kracht bij gemeentelijke herindelingen. Dat betekent in het kort dat je als ambtenaar – met uitzondering van de griffier en gemeentesecretaris – dezelfde rechten en dezelfde baan behoudt na een gemeentefusie. De nieuwe organisatie zelf? Die kan in de knel komen. Doe je als werkgever niets, dan zit je na een herindeling met drie hoofden financiën aan tafel. Of drie hoofden sociaal domein. Een situatie die voor alle betrokkenen ongewenst is. Ik vertel je graag hoe je een gestroomlijnde fusie realiseert waar werkgever en werknemer blij van worden.

Herindelingen zijn uitdagender sinds de Wnra

De herindelingsregels die tientallen jaren golden, zijn sinds 2020 met de komst van de Wnra verleden tijd. Samen met de Woo die sindsdien van toepassing is, is dit weliswaar een krachtig pakket aan wetten dat rechten van werknemers beschermt, maar het plaatst de nieuwe organisatie wel voor problemen. De vrijheid om met mensen te schuiven en daardoor de ideale organisatie in te richten, wordt namelijk drastisch ingeperkt. En dat zorgt ervoor dat het voor gemeenten enorm lastig navigeren is bij herindelingen. Ze zijn gebonden aan wetten die hen beletten om een goed functionerende nieuwe gemeente te vormen. Een behoorlijke uitdaging dus.

Ook voor werknemers zelf is een dergelijke situatie verre van prettig. Je wil namelijk fijn werken in een gezond en toekomstbestendig bedrijf. Een organisatie die vastloopt op meerdere personen op één positie en functies die niet ingevuld kunnen worden omdat iedereen blijft zitten waar hij of zij zit, is dat niet.

De balans tussen rechten en de ideale organisatie

Bij gemeentelijke fusies moet er daarom goed gekeken worden hoe je enerzijds de rechten van je medewerkers bewaakt en hoe je anderzijds in één keer – op 1 januari van het herindelingsjaar – een functionerende organisatie wegzet, zonder dubbele functies en een lijst aan nieuwe vacatures.

Afkijken van het bedrijfsleven? Dat gaat niet

Waar in het bedrijfsleven fusies gefaseerd worden aangepakt, waarbij vaak pas na de fusiedatum entiteiten langzaam worden samengevoegd, is dat bij gemeentelijke herindelingen niet mogelijk. Herindelingen zijn altijd op 1 januari van jaartal XXXX een feit. Ruimte voor een geleidelijke aanpak is er daardoor niet. De tijdsdruk en abrupte overgang maken gemeentelijke fusies intens voor zowel de werkgever als werknemer. Dat betekent niet dat deze processen niet soepel en georganiseerd kunnen verlopen. De sleutel tot succes? Maatwerk en mensenwerk. Een kant-en-klare formule is er niet. De zaak op zijn beloop laten is in ieder geval geen optie.

Ga een open gesprek aan

Sinds de inwerkingtreding van de Wnra hebben er verschillende gemeentelijke herindelingen plaatsgevonden waar wij vanuit onze organisatie aansloten. Daarin hebben we diverse processen begeleid. Wat we keer op keer signaleerden? Het enorme belang van het tijdig aangaan van een open gesprek. Zowel gemeenten als ambtenaren willen beter uit een herindeling komen. Werknemers willen graag minimaal behouden wat ze hebben of een volgende stap maken in hun carrière. De gemeente als werkgever wil graag een soepel draaiende organisatie die zorgt voor tevreden burgers. En daarin kunnen ze elkaar absoluut vinden als ze samen om de tafel gaan.